Rückblick uf 100 Jahr FV

 

1910 isch üse Verein gründet worde. Dennzumal het äs Lehrerehepaar ar Schuel Mühlethurnen-Lohnstorf rund 90 Schüeler unterrichtet. D’Frou vom Lehrer isch denn sächzgi gsi u het offnigi Ouge u ä wache Geischt gha u so het sie üsi zwo Gmeine gseh: d’Adlermatte, z’undere Zihl, d’Fischermatt, Widmatt, Neumatt u d’Allmänd si no als schön grüeni Matte gnutz worde. Ä Bahnhofstrasse hets no keni gäh. Dr Mülibach isch im Naturbett z’dürab gflosse u het vo Zit zu Zit riesige Schäde agrichtet. D’Houptstrass, beidsitig mit Handwärker- u Burehüser gsäumt, isch sälbverständlich nid teeret gsi. Am Afang vom Dorf isch dr Adler gstande. As wunderschöns Wirtshusschild mit Doppeladler het das stattliche Gebäude gschmückt. Äs isch früeher als Pferdewächselstation brucht worde. Vis-à-vis isch ä Schrinerei, ds Schuelhus u nid wyt dervo ä Schmitte u ä Wagnerei azträffe gsi. Üsi hüttigi Bank, äs Burehus, wo ire Stube ä Postablag isch underbracht gsi. Dr Bur het dr Postschalter bedienet u het no grad ds Amt als Gmeinschryber bekleidet. Wyter strassabwärts het me d’Mühli, ä Bäckerei, wieder Burehüser, d’Chäsi u gägenüber, ä Sattlerei chönne gseh. U nachhär si scho die erschte Burehüser vo Lohnstorf u de no z’Chrüz, d’Wirtschaft ar Chrüzgass, cho.

 

Chabis het’s denn o scho gä, aber d’Fabrigg no nid. D’Gnosseschaft isch erst 1917 gründet worde. D’Bure si mit Ross u Wage uf Bärn oder z’Thun z’Märit gfahre. Wär kes Ross het gha, isch am Morge am zwöi mit em 2Radkarre los. Das het üses Gründigsmitglied d’Frou Äschbach vo Lohnstorf gwüsst z’erzelle. Ds Läbe isch bescheide gsi. Wohlstand het’s fasch nid gä. Dr Hunger isch nit wyt ewäg gsi. D’Grossmüetere hei jede Winter Härdöpfel dörret, für e Fall, dass es im Jahr druf ä Fehlärnte gäb. Armuet het hüfig regiert. Ab u zue isch dr Schnaps d’Schuld gsi, dass d’Lüt nem so si dricho!

 

Gheizt u kochet het me mit Holz. Ds Brot isch im Holzcholebachhofe bache worde. D’Husfroue hei für’s Glette bim Beck Holzchole für’s Glettise gholt. Dr elektrische Strom isch ersch langsam im cho gsi. Gwäsche isch vorusse worde, o bi minus Temperature! Ir hütige Zit cha me sech nid vorstelle wie hert die Froue denn hei düre müsse u wie schwär ihri Arbeit isch gsi.

 

D’Gründig vom Froueverein, mit Frou Steiger als d’Initiantin, het s’Ziel gha: Armuet u Not z’lindere, Usbildig z’fördere u Gselligkeit z’pflege. So isch es schlicht u einfach i de Statute gstande!

 

We mier i de letschte Jahr vom Vereinsgäld rächt grosszügegi Gschänk hei dörfe mache, so steit das i keim Verglich mit de Gabe u Usgabe vo dennzumal.

 

Protokoll gits ersch ab 1928. Dert drin cha me läse, dass Guetschine für Brot, Milch, Härdöpfel oder Briketts si verteilt worde. Öppe as Chesseli Fett oder ä chli Wybertrost (Gaffe mit Aroma + Essänz) isch willkomme gsi. Ds Neugebornige het Stoffwindle u dr Chranknig ä Spänd vo 20.- a d’Spitalchöschte übercho. We Ching schlächt agleit id’Schuel si cho, het d’Lehrere gluegt, dass si öppis warms zum alege überchöme. Sälber gnäiti Herrehemli, Lintüecher u Bettzüg si gschänkt worde. Im Schuelhus hets Trätmaschine u a Handnäimaschine gha wo die flissige Näierinne hei dörfe bruche u dr Stoff hei si im Dorf chönne choufe.

 

Zwei Wältchriege het dr Froueverein düregstande! Stell me sech vor: dr Ma, dr Vatter, dr Brueder, u dr Sohn furt a d’Gränze, vo eim Tag uf ä ander. Id’Hose liebe Froue, äs wartet ä hufe Arbeit uf ech. Dr Stall, ds Fäld, ds Heu, d’Ärnt u dr Chabis. Tapfer hei si sech zäme ta, mit de Alte, de Chind us em Nachberhus u si heis gschafft!

 

Wäred em Zweit Wältchrieg het öpper d’Aregig gmacht, zur Entlaschtig vo de Müetere ä Chindergarte z’gründe. Gesagt, getan! Innert kürzester Ziit u mit ganz bescheidene Mittel, under dr Leitig vo üserem Ehrenmitglied Lydia Zimmerma isch üse Chindergarte z’stand cho. Ire läre Schulstube, im alte Schuelhus isch är igrichtet worde. D’Frou Dora Dolder vo Lohnstorf het während de Summermonete für 120.- 30 Chinder betreut. Äs isch dr erste Chindergarte im Gürbetal u zwüsche Thun u Bärn gsi. Dä het für üse Verein sehr viel Arbeit gäh, under anderem Lokalsuechi! D’Schuel het ihres 4. Zimmer wieder sälber brucht. Im Sprützehüsi si sie du fündig worde. Dr Estrich chli aber härzig isch zum Attika-Chindergarte worde. Vor Familie Masshard hei mier ä schöne Spielplatz übercho, ä Teil vo ihrer Hostett.

 

Ab 1965 het dr Chindergarte dörfe is neue Schuelhus zügle. Aber wyterhin het me für e Lohn für d’Chindergärtnere u für Material müesse ufcho. So het me immer müesse schaffe u verdiene u äs isch ä grossi Entlastig gsi, wo d’Schuelgmein 1972 het beschlosse, dr Chindergarte z’übernäh. Näbe dr Arbeit wo für die Chline isch gleischtet worde, si o nöi Ufgabe für die elteri Generation uf is zue cho. Die erschte Altersnamittage, einisch im Jahr u im Zwöijahresrythmus äs Reisli si organisiert worde. Gli druf het d’Kirchgmein die zwo Tätigkeite überno. Ds Reisli all zwöi Jahr hei mier zur Freude vo allne biebhalte. Ä guete Erfolg u viu Beweglichkeit het o z’Altersturne mit sech bracht. Z’Berti Trachsel, d’Muetter vo däm Fitnessprogramm het allne zeigt, wie me am Rand vo’m Gletscherbach z’Sassfee vom Bode ufsteit ohni z’byschte. Äs wichtigs Aalige isch üs au d’Gemeinchrankepfleg gsi. Scho 1928 het me dervo chönne läse. Mier hei versuecht, mit der Pro Juventute u äm FV Rümlige-Kirchethurne Kurse dürezfüehre. 1959 isch de d’Huspfleg z’stand cho u gli druf hei Gmeine, wo äm Spitalverband Riggisbärg agschlosse si gsi, chönne a Gmeinschwöschter i Aspruch näh. Mit üsne Basare hei mier nach Müglechkeit o ds Spital Riggisbärg understützt. Wenn ig „mier“ säge, so meine ig üs alli !!!

 

All die Tätigkeite si mit grossem Ufwand u viu Chraft u Wille verbunde gsi. Äs het chli Zwänggringe brucht derzue, aber o Sanftmuet u gäng wieder Ufmunterig u Understützig.

 

A de grosse Fescht hei d’Trachtegruppe, dr Männerchor, d’Musiggsellschaft, d’Turnvereine, die nachbarliche FV u vorab üsi Manne tatkräftig mitgholfe! Ihrne wei mier äs bsunderigs Chränzli

 

winde, eis us Loorbeer u Gold !!! Sie hei üs la näie, lisme u bache, hei ab u zue z’Portmonnaie zückt (meh oder weniger gärn) hei d’Rössli gstriglet, d’Wägeli u d’Gutsche zwäggmacht. Trachsel Ruedi im Zihl het einisch sogar äs Söili gmäschtet. Är het gseit „Härdöpfel heig är gnue, mier müsse nume für ä Sack Fueter ufcho.

 

Für üsi Brot, Züpfe, Gmües u Blueme für ä Märit z’Bärn z’transportiere het dr SuurchabisFabriggverwalter ä Laschtwage u Manne zur Verfüegig gstellt. Die Märittage si sehr erfolgrich gsi u alli hei gärn mitghulfe. Dr Frou Dori Winkler ihres Härz het denn höher gschlage wüll si ir schöne Tracht äm Bundesrat Tschudi het chönne äs Tübeli adräie!

 

Lut de Statute het o Us- u Wyterbildig ä grossi Rolle gspillt. Vo unzählige, interessante Kurse hei mier chönne profitiere. Huswirtschaft, näie, flicke, lisme, choche, pflege, turne, schwümme, Gartebau, italienisch u Erziehig. Ja, mier si ächt viusitige Froue worde. O Vorläsige u Vorträg hei bi däm viusitige Angebot nid gfählt. Unvergässlich si o d’Chaschperlitheater vor Therese Keller!

 

Vili Jahr hei mier o d’Vielfalt vo Büecher ir Bibliothek dörfe beaspruche. Äs het üs de trurig gstimmt, wo d’Mehrheit het bschlosse, d’Bibliothek ufzlöse wüll si zweni sig brucht worde.

 

Gselligkeit wird bi üs pflegt, a de Versammlige, am Lismihöck, am Adväntsnamittag u uf d’Reise. D’Halbtagsreisli si meistens mit ere Besichtigung verbunde, ir Fabrigg, ä Wäberei, ä Töpferei oder ä Bsuch imene Heim. Mier hei o scho z’Rathus vo inne dörfe erläbe.

 

Uf de Tagesreise gniesse mier gärn d’Idille vo me See oder d’Rundsicht vome Bärg, z.B. dr Bürgestock, da häre hei mier einisch wölle aber dr Chauffeur het sech verfahre u het üs irgend ame abglägnige Ort usglade. Wyt u Breit ä ke Bürgestock aber ä wunderbari Ussicht uf ä See. D’Erinnerig a Stresa isch sicher allne no ä Begriff. Sunne im Wallis u strömende Räge im Süde. Uf äm Heiwäg isch nichts desto trotz viu gsunge worde. Tradition het ds Lied „hab oft im Kreise der Lieben“ wo o zur Eröffnig vor HV isch beliebt gsi. Äs si no viu bekannti Lieder im FV gsunge worde. Ds Volkslied läbt i üsem Verein u üsi junge Mitglieder tües wyters pflege. I mängem Protokoll hets gheisse: „Bei Gesang, Tanz und Spiel blieben wir noch fröhlich besammen, bis 00.00 Uhr“ das het Frau Martha Trachsel gschribe u zwar are HV wo am eins Zmittag het agfange.

 

A dr Jubiläumsfiir 1985 hei mier gmüetlech dörfe zämesi u ä ganz churzwilige Rückblick, wo d’Frou Hedy Messerli zämetreit het gha, gniesse. Äs het üs sehr beidruckt was mier Froue eigetlech alls ehreamtlich leischte. Äs si immer chli nöi Tätigkeite uf ä FV zue cho. Afangs 80er Jahr hei mier versuecht, ä Sportbörse dürezfüere. Si het guete Aklang gfunde. Wärend fasch 20 Jahr isch das Herbschtangebot gnutzt worde. Was passiert, we ig plötzlich mit äme Gips am Bei zum Arzt söth, oder we me kes Outo cha fahre wiu me nid zwäg isch? So hei mier alls id’Wäg gleitet für ä Rotkreuzfahrdienst azbiete. Sit 1987 chöi Behinderti, Betagti und Chrankni dä Dienst i Aspruch näh. O für warmi Mahlzite für Alleinstehendi hei mier äs paar Jahr speter probiert z’organisiere.

 

D’Aschaffige hei nes de z’Budget chli wölle über e Hufe gheie. Mier si froh gsi, dass d’Spitex dä Dienst nach e paar Jahr het übernoh.

 

Sicher erinnere sech vili vo Euch a ds Bahnhofstrassefest im 93, wo mier zäme mit äm FTV hei sälberbachni Züpfe, Brot u Cake verchouft. Mier hei nid mit sövel Kunde grächnet u si scho gli usverchouft gsi.

 

Zum 700. Jubiläum vor Eidgenosseschaft si mier agfragt worde, ar Erste-Augst-Fiir ä Kaffeusschank mit Gebäck z’betriibe. Dr Erlös isch für irgend äs Projekt ir Gmein brucht worde (z.B. Badiareal). Dä Bundesfiirisatz het sech när ibürgeret.

 

Di althärkommliche Suppetage si im 1992 vo 2 uf 1 gschrumpft. Derfür wird das Angebot mit Züpfe, feini Brot u süesse Gebäck erwyteret. Sit am 04 dörfe mier die husgmachte Bachware am ä richtige Märitstand verchoufe.

 

Vili vo üs erinnere sech o gärn a ds vielsitige Kursangebot wo mier alli immer wieder dervo dörfe profitiere. Verschiedeni Sache chöi mier jedes Jahr ume füre näh! Ig dänke a d’Chrippefigure, die gfilzte Zwärge, Patchworkhüener u die wunderschöne gfusete Glasartikel. D’Wänd schmücke, mit viu Liebi gmaleti Aquarellbilder oder ä Schärischnitt. Glückwunschcharte si hie u da uftoucht u dr Empfänger het sech ar schöne Schrift, wo mier im Kalligraphiekurs hei glehrt, gfröit. Im Garte hockt villech äs Häsli, ä Eule oder ä Schnägg, wo mit viu Gschick isch töpferet worde. D’Englischkenntnis si ufgfrüscht oder besser gseit, hei mier immer no Glägeheit, Lektione bir Frou Suzette Vogt z’bsueche. Im Gedächnistraining het üs d’Frou Fink bibracht, wie ds Gedächnis müglichscht lang fit bliibt. So si no ganz viu anderi Kurse abote worde, wo ig jetzt nid alli cha ufzelle.

 

Sit 5 Jahr spändet d’Chäsereignosseschaft d’Pausemilch. Si wird vo me Froueteam im Schuelhus a d’Chind usgschänkt.

 

Immer am 1. Zyschtig im Monet träffe sech ä Gruppe Froue zum Fyrabehöck. Dä besteit scho sehr lang u isch o am 75-Jährige Jubiläum erwähnt worde.

 

Tradition hei o üsi Reise. D’Seniore dörfe jedes Jahr, vor Gmein offeriert u vo üs organisiert, äs Usfährtli mache. D’Vereinsreise si vo re chline Krise gschüttlet worde u si halt 05 u 06 usgfalle. Ei Usflug im Gotthelfjahr 1997 isch sicher no i beschter Erinnerig. Hei mier denn ä spannende Tag uf de Spure vom Albert Bizius erläbt. D’Frou Suzette Vogt het üs viu Interessants us sim Läbe mitgäh.

 

Sehr abwächsligrichi Wanderige het Frou Alice Brechbühl im 08 usgsuecht u üs über Land u Lüt erzellt u mier hei üsi schlummerndi Kondition uf Prob gstellt.

 

Äs Jubiläumsjahr bringt o allerlei Spezielles mit. Mehrmals het üs z’Reisefieber packt u super organisierti Usflüg si üs abote worde.

 

Äs ganz grosse Höhepunkt zum 100-Jährige isch d’Eröffnig vom Kaffeeträff am Bach, wo sech Jung u Alt bim e feine Kaffee trifft u sich mit em gluschtige Gebäck cha la verwöhne.

 

Was üs d’Zuekunft wird bringe, wüsse mier zum Glück nid. Aber dass äs für vili under üs wyterhin öppis z’tüe git, isch sicher.

 

Drum, liebi Froue, packe miers u mache z’beschte drus.

 

Hanni Regamey, 6. November 2010